در دنیای طراحی ما بیش از هر چیز با تصاویر سر و کار داریم و با آنهاست که محتواهای متنوع را از هم متمایز کرده و به کاربران انتقال میدهیم. اما تا چه اندازه میدانیم که کاربران چهطور تصاویر را میخوانند؟ و به چه شکلی میتوان محتوای پیچیده را به تصاویر خوانا ترجمه کرد؟
بهترین راهنما برای رسیدن به جواب این سوالات در این جملهی آلبرتو کایرو (Alberto cairo) نهفته است «تصویرسازی بر روی یک صفحه کاغذ اتفاق نمیافتد بلکه در ذهن مخاطب رخ میدهد» در ابتدا باید با شیوه خوانش تصاویر در ذهن مخاطبان آشنا شویم تا بتوانیم تصاویری خوانا ساخته و در ادامه پیچیدهترین مفاهیم را نیز به تصویر بکشیم.
به طور کلی دو سیستم برای پردازش و آنالیز اطلاعات در ذهن ما وجود دارد:
• سیستم شماره ۱ به صورت اتوماتیک و به سرعت عمل کرده و تقریبا به هیچگونه تلاش ارادی نیاز ندارد.
• سیستم شماره ۲ نیاز به فعالیتهای ذهنی ارادی داشته و معمولا برای پردازش اطلاعات پیچیده فعال میشود.
سیستم شماره ۱ به ما در تصمیمگیریهای سریع بر پایهی اطلاعات دریافتی کمک میکند؛ با این حال تحریک این سیستم در ذهن مخاطب تنها به جلب توجه و تصمیمگیریهای سطحی او منجر خواهد شد . برای کمک به او در خوانش و درک محتوای تصویری باید با سیستم شماره ۲ در ذهنش درگیر شویم و یکی از مفاهیمی که در ارتباط با این سیستم باید بشناسیم بار شناختی (Cognitive Load) است.
به عبارتی ساده بار شناختی به میران درگیر شدن حافظه فعال در مواجهه با یک عمل شناختی گفته میشود و میتوان آن را به سه زیرمجموعه تقسیم کرد:
۱. بار ذاتی (Intrinsic) که اشاره به میزان پیچیدگی ذاتی هر موضوعی دارد.
۲. بار خارجی (Extraneos) که در رابطه با طراحی و نحوه ارائه موضوع مطرح میشود.
۳. بار وابسته (Germane) که به الگوی طبقهبندی و مرتبسازی دادهها مرتبط است.
با کم کردن هر یک از این زیرمجموعه بارها میتوانیم از مجموعه بار شناختی کاسته و طراحیهایمان را برای کاربران سادهتر کنیم. اما از کجا باید شروع کرد؟
یکی از اشتباهات اکثر طراحان تجربه بهخصوص در ابتدای کارشان این است که تنها به بار ذاتی اطلاعات توجه میکنند و تمام تلاششان در راستای سادهتر کردن ذات محتوایی است که ارائه میدهند. با این حال برای محتوایی که ذاتا پیچیده است این میتواند به معنای از دست رفتن بخشی از اطلاعات و یا ایجاد نقص در آن باشد. اگر بخواهیم تمام و کمال یک محتوای پیچیده را انتقال دهیم باید هویت و ذات آن را تا جایی که ممکن است حفظ کنیم. یک طراح تجربه همیشه میبایست پیش از تغییر ماهیت محتوا، نحوه ارائه (بار خارجی) و الگوی ارائه (بار وابسته) محتوا را تغییر دهد تا تصویرسازی آن در ذهن مخاطب را بهبود بخشد.
در این مقاله میتوانید مثالهایی برای کاهش بار شناختی از این طریق را مشاهده کرده و بیشتر درباره نحوهی ادراک تصاویر توسط کاربر مطالعه کنید.