بارها اشاره کرده‌ایم که تقریبا نیمی از فرآیند حل مسئله، فهمیدن خود مسئله است. به همین خاطر مقاله‌های بسیاری را درباره‌ی اینکه چطور می‌توانیم مشکل را بفهمیم، معرفی کرده‌ایم. امروز هم به سراغ یکی دیگر از ابزارهایی می‌رویم که به ما در این مورد مهم کمک می‌کند.
دیاگرام ایشیکاوا (استخوان ماهی) که توسط یک استاد ژاپنی به نام Kaoru Ishikawa ساخته شده است، یک ابزار بسیار خوب در مورد شناسایی ریشه‌های اصلی مشکلات است. گاهی اوقات آن را دیاگرام علت و معلولی نیز می‌نامند. از این روش حتی برای حل مشکلات پیچیده نیز کمک می‌گیرند.
نحوه استفاده از آن:
۱. تعریف مسئله
با تعریف مشکل شروع کنید و سپس یک خط به سمت چپ یا راست آن بکشید (این به اولویت شما بستگی دارد). این خط برای افزودن فاکتورها (عوامل) در مرحله بعدی، نیاز می‌شود.
۲. فاکتورها (عوامل) یا دسته‌های موثر را شناسایی کنید
فاکتورها / دسته‌هایی را که می‌توانند در کمک به مشکلی که مشغول به حل آن می‌باشید را ذکر کنید. آنها را در امتداد خط اصلی رسم کنید. شما می‌توانید فاکتورهای خاص خود را بیابید یا ممکن است از دسته‌بندی‌های عمومی استفاده کنید. مانند: آدم‌ها، تجهیزات، روش‌ها، اندازه‌گیری‌ها، مواد و محیط.
دسته‌بندی کردن، برای درهم شکستن مشکلات پیچیده و نگاه به آنها از دیدگاه‌های مختلف بسیار کمک‌کننده است.
۳. دلایل اصلیِ احتمالی هر عامل/دسته را پیدا کنید
بپرسید “چرا این اتفاق می‌افتد؟” هر ایده را به عنوان یک خط، زیر عاملی که به آن مربوط است بنویسید. روش استدلال از اصول اولیه به همراه تکنیک “پنج چرا” در اینجا به کمک شما می‌آیند.
به خاطر داشته باشید که مسئله‌ی شما ممکن است فقط یک دلیل اصلی نداشته باشد بلکه از چندین دلیل ریشهای تشکیل شده باشد. بنابراین مهم است که همه مواردی که ممکن است مشکل را توضیح دهد، حتی اگر به صورت جزئی باشد نیز ذکر شوند.
در این مرحله، شما یک دیاگرام کامل ساخته‌ایید، اما هنوز پاسخ نهایی را پیدا نکرده‌اید.
۴. نمودار را تحلیل کنید
مهمترین مرحله، بررسی همه دلایل اصلی و تجزیه و تحلیل آنهاست. نمودار اکنون ساختاری را برای مهمترین تفکرات و قدم‌های بعدی شما فراهم کرده است.
در این مرحله امکانات زیادی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید. شاید بتوانید داده‌ها / شواهد بیشتری را برای هر علت ریشهای جمع‌آوری کنید یا بلافاصله محتمل‌ترین مورد را شناسایی کرده و به سرعت در حل آن تلاش کنید. این به مشکلات خاص شما و علت‌‌های احتمالی شناسایی شده بستگی خواهد داشت.
مثالی ازین روش را می‌توانید در انتهای این مقاله پیدا کنید تا با کارکرد این روش بهتر آشنا شوید. امیدوارم که این دیاگرام در زندگی کاری و شخصیتان مفید باشد.
برای مشاهده مطالب بیشتر می‌توانید از وبلاگ آکادمی دیزاین دیدن کنید.
