خلاصه: برای اینکه مطمئن باشید مطالعه‌ی مفیدی برروی کاربران کودک و نوجوان انجام می‌دهید، شرکت‌کنندگان بیشتری را استخدام کنید، آزمایشگاهی طراحی کنید که برای کودکان مناسب باشد، عملیات‌های متعددی مناسب سنشان طراحی کنید و سعی کنید خیلی رئیس‌مآبانه نباشید.
به تازگی نسخه‌ی چهارم گزارش طراحی UX برای کودکان و نسخه‌ی سوم گزارش طراحی UX برای نوجوانان را منتشر کرده‌ایم. این گزارش‌ها کاربردپذیری سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها را برای بچه‌های 3 تا دوازده سال و 13 تا 17 سال بررسی می‌کنند.
تحقیقات کاربری که کاربران جوانی دارند، در مقایسه با مطالعاتی که شرکت‌کنندگانش بزرگ‌سالان هستند، نیازمند ملاحظات بیشتری است. برای مثال، از نظر حقوقی، کودکان و نوجوانان خودشان نمی‌توانند اجازه بدهند در مطالعه‌ای شرکت کنند. بنابراین باید با والدینشان یا سرپرست قانونی‌شان در تماس باشید و از آنها اجازه‌ی رسمی بگیرید. علاوه بر این، کودکان و نوجوانان راحت‌تر از بزرگ‌سالان حواسشان پرت می‌شود، برای خواندن مهارت کمتری دارند، و توانایی‌هایی که برای تحقیق دارند سطح پایین‌تر است. با در نظر داشتن این موارد، نکاتی را درباره‌ی استخدام، آمادگی برای تحقیق، و راحت‌تر کار کردن با بچه‌ها مطرح می‌کنیم.
استخدام
در فرآیند کاربردپذیری موفق، استخدام شرکت‌کنندگان کارآمد همیشه بسیار مهم است. اما وقتی با جوان‌ها کار می‌کنید، باید به تعداد و نوع شرکت‌کنندگانی که استخدام می‌کنید و مزدی که دریافت می‌کنند توجه ویژه نشان بدهید. تفاوت‌های بین آدمی 7 ساله و آدمی 17 ساله بسیار مشخص‌تر است تا مثلاً آدمی 37 ساله و آدمی 47 ساله. به همین دلیل، دسته‌بندی دقیق گروه‌های کاربران بسیار حائز اهمیت است.
1. چند شرکت‌کننده بیشتر از آنچه نیاز دارید استخدام کنید
تقریباً از هر نه کاربری که استخدام می‌کنید یک نفر نمی‌تواند در مطالعه حضور داشته باشد. وقتی با بچه‌ها کار می‌کنید، دست‌کم دو نفر روی حضور شرکت‌کننده تأثیر می‌گذارد: والد و بچه. (بعضی وقت‌ها ممکن است حتی چهار نفر باشند، چون بعضی از جلسات با قراری که با دوست صمیمی‌شان دارند تداخل دارد.)
به جز حضور نداشتن، کار کردن با بچه‌ها ممکن است به وقفه‌هایی در طول مطالعه منجر شود. وقفه‌های بیشتر به این معنی است که زمان کمتری صرف کار کردن روی عملیات می‌شود و احتمالاً در دراز مدت نتایج کمتری به دست می‌آید. وقفه ممکن است به خاطر چیزهایی باشد که در محیط حواسشان را پرت می‌کند (که بعداً در مورد آنها صحبت می‌کنیم)، تعطیلی‌هایی برای نوشیدن آب و دستشویی رفتن باشد، یا صرفاً زمانی باشد که لازم است بگذرد تا شرکت‌کنندگان در صندلی‌هایشان احساس راحتی داشته باشند.
شرکت‌کنندگانی که غایب‌اند و وقفه‌هایی که در مطالعه پیش می‌آید اجتناب‌ناپذیرند. اما می‌توانید نسبت به وقتی که با بزرگ‌سالان کار می‌کنید، چند شرکت‌کننده بیشتر استخدام کنید و با این کار از تکرار دوباره‌ی کارها و از دست دادن زمان جلوگیری کنید.
2. همه‌ی افراد کودک و نوجوان را در یک گروه نگذارید. کاربران را بر اساس میزان بلوغشان دسته‌بندی کنید.
قانون قدرت یادگیری نشان می‌دهد تکرار یک تکلیف باعث می‌شود زمان لازم برای انجام دادن آن تکلیف کاهش پیدا کند. این قانون برای کاربران جوان هم صدق می‌کند. هر سال، کاربران جوان تجربه‌ی بیشتری با رابط‌های کاربری پیدا می‌کنند و در استفاده از وب قدری سریع‌تر و بهتر عمل می‌کنند. علاوه بر طیف سطح مهارت‌هایشان، در سن‌های مختلف محتوای متفاوتی برای افراد جالب است.
وقتی برای بچه‌ها طراحی می‌کنید، باید مسائل شناختی و فیزیکی را در ذهن داشته باشید. برای مثال، بچه‌های 3 تا 5 سال ممکن است فقط با رابط کاربری صفحه‌های لمسی راحت باشند. اما وقتی 6 ساله شدند، احتمالاً میتوانند از پد لمسی استفاده کنند. این تفاوت در نحوه‌ی راه‌اندازی آزمایشگاه‌ها و آماده‌سازی عملیات تأثیرگذار است.
در مورد نوجوانان، بچه‌های 13 یا 14 ساله احتمالاً با بچه‌های 16 یا 17 ساله علایق متفاوتی دارند. احتمالاً به این دلیل که بچه‌های 13 و 14 ساله هنوز به دبیرستان نرفته‌اند و این در بلوغ تغییر مهمی است.
گروه‌هایی را به کار بگیرید که از لحاظ سن و علایق برای کارتان مناسب باشند، تا به نتایجی مرتبط برسید و برای مخاطب مناسبی طراحی کنید.
3. پاداشی تعیین کنید که برای سنشان مناسب باشد.
پول نقد همیشه پاداش خوبی به شمار می‌رود. اما برای اینکه مطمئن باشید بچه‌ها از پاداششان راضی‌اند، مشوق‌هایی جایگزین یا بیشتری هم برایشان در نظر بگیرید.
کارت‌های هدیه فروشگاه‌های پربازدید جایگزین مناسبی برای پاداش نقدی است. برای مثال، اگر سایتی را بررسی می‌کنید که مخصوص کودکان و نوجوانان است، کارت هدیه همان سایت یا عضویت مجانی انتخاب‌هایی منطقی هستند. البته این هدایا برای بچه‌هایی مناسب‌تر است که بزرگ‌ترند و خودشان میتوانند از اینترنت چیزی بخرند.
ما وقتی با بچه‌های کوچک‌تر کار می‌کنیم، سطلی از اسباب‌بازی در اختیارشان می‌گذاریم که حاوی اسباب‌بازی‌های کوچک، پاک‌کن و برچسب است. شرکت‌کنندگان از اینکه هدیه‌شان را خودشان انتخاب کنند لذت می‌برند. (توجه کنید که ما همراه این پاداش بهشان یک کارت هدیه هم می‌دادیم. اما اگر کادویی که بهشان می‌دهید با پول یا کارت هدیه برابری کند، ممکن است به خودی خود کافی باشد.)
به یاد داشته باشید که برای تحقیق با بچه‌ها لازم است والدینشان هم تلاش کنند. ممکن است پاداش‌های پولی را والدین مدیریت کنند، بنابراین خوب است که کنار اسباب‌بازی یا هر چیز ملموس دیگر، پاداش نقدی هم بدهید.
4. نیاز به شرکت‌کنندگان اجتماعی را جدی بگیرید.
صحبت کردن با بزرگ‌ترهای غریبه در محیطی آزمایشگاهی برای بیشتر بچه‌ها راحت نیست. برای آنها، این تجربه‌ای منحصربه‌فرد و عجیب است.
به عنوان محقق، می‌توانیم در آماده کردن عملیات‌ها، راه‌اندازی محیط و تسهیلگری، کارهایی بکنیم که بچه‌ها بیشتر احساس راحتی داشته باشند، اما اولین قدمی که باید برداریم این است که شرکت‌کنندگان مناسبی را انتخاب کنیم. کار کردن با شرکت‌کنندگان درون‌گرا دشوار است. باز هم پیشنهاد می‌کنیم بیش از تعدادی که نیاز دارید شرکت‌کننده داشته باشید، چون شاید چندین شرکت‌کننده‌ی خجالتی داشته باشید.
نوشتن عملیات‌ها و آماده کردن تحقیق
نوشتن عملیات‌های مناسب کاربردپذیری نوعی هنر است. وقتی با بچه‌ها کار می‌کنید، لازم است عملیات‌ها متنوع، ساده و مناسب سنشان باشد و راهنمایی‌های متعددی در اختیارشان نگذارید.
5. در عملیات‌های نگارشی، زبانی را به کار بگیرید که مناسب سن بچه‌ها باشد، و عملیات‌های ساده‌ای را مد نظر داشته باشید.
اگر با بچه‌هایی کار می‌کنید که سنشان برای خواندن مناسب است، مطمئن شوید زبان ساده‌ای را به کار می‌گیرید. از اصطلاحات پیچیده استفاده نکنید و متن‌ها را به زبانی بنویسید که برای سن بچه‌ها مناسب باشد. در عوض، اگر با بچه‌هایی کار می‌کنید که به سن خواندن نرسیده‌اند، دستورالعمل‌ها را شفاهی بهشان بگویید.
جز اینکه ساده می‌نویسید، عملیاتی طراحی نکنید که به طرزی غیرواقعی دشوار باشد. مثلاً، اگر از بچه‌های هفت ساله بخواهید حساب کاربری بسازند و کارهای لازم برای خروج از خرید اینترنتی را انجام بدهند، واقع‌گرایانه نیست و ممکن است شرکت‌کنندگان احساس کنند کسی دارد از آنها امتحان می‌گیرد (حتی اگر این طور نباشد.)
وقتی با بچه‌ها و نوجوانان کار می‌کنید، دشواری عملیات و کلماتی که استفاده می‌کنید متفاوت است، اما باید مطمئن شوید عملیات همچنان واقع‌گرایانه و عملی است.
6. راهنمایی‌شان نکنید.
مراقب باشید در نوشتن عملیات از زبان بخصوص رابط کاربری (UI) استفاده نکنید. عملیات‌هایی ننویسید که اصطلاحات کاربران رابط‌های کاربری را در بر می‌گیرند.
برای مثال، وقتی با نوجوانان کار می‌کنیم، آنها معمولاً کلمات یا عبارت‌هایی از عملیات را عیناً در نوار جستجو می‌نویسند. این عادت در همه‌ی گروه‌های سنی وجود دارد، اما گروه‌های جوان‌تر، به دلیل اینکه توانایی‌های کمتری برای تحقیق دارند، بیشتر چنین کاری می‌کنند.
7. عملیات‌های متنوع بسیاری آماده کنید، چون شرکت‌کنندگان علایق متفاوتی دارند.
وقتی هر رابط کاربری را آزمایش می‌کنید، مهم است که انواع مختلفی از عملیات‌ها را آماده کنید. اگر فقط یک یا دو نوع عملیات آماده کرده باشید و کاربری حوصله‌اش سر برود و مشارکت نکند، تقریباً آن جلسه را هدر داده‌اید. بچه‌ها و نوجوان‌ها بیشتر از بزرگ‌سالان خسته می‌شوند و دیگر نتایج ارزشمندی را در اختیارتان نمی‌گذارند.
مثلاً، در تحقیقی که درباره‌ی نوجوانان انجام می‌دادیم، با اینکه می‌خواستیم بازی‌ها را آزمایش کنیم، همه‌ی شرکت‌کنندگان به مشارکت علاقه نداشتند. در این نمونه، ما فعالیت‌های متنوع دیگری داشتیم (خرید اینترنتی، سرگرمی، آموزش و …) که کاربران می‌توانستند در آنها شرکت کنند.
علاوه بر این، کودکان و نوجوانان ممکن است عملیات‌ها را بسیار سریع انجام دهند. در تحقیقات ما، جوان‌ها بیش از سایرین بعد از اینکه جواب را پیدا کردند دست از کار کشیدند و به تحقیق ادامه ندادند تا مطمئن شوند جواب درست را پیدا کرده‌اند.
عملیات‌های متنوعی طراحی کنید تا بچه‌ها مشارکت کنند و مشتاق باشند تا همچنان بتوانند واکنش‌ها و تعامل‌های ارزشمندی با سیستم شما داشته باشند. همچنین، طراحی عملیات‌های اضافی باعث می‌شود مطمئن باشید به خاطر اینکه شرکت‌کنندگان کاری برای انجام دادن ندارند مجبور نمی‌شوید جلسه را زود تمام کنید.
8. جلسه‌هایتان بیشتر از 60 تا 90 دقیقه نباشد و بینشان وقت استراحت بگذارید.
بچه‌ها اگر طولانی کار کنند، زود خسته می‌شوند و انگیزه‌شان را از دست می‌دهند. در تحقیقی که با بچه‌های 3 تا 12 سال انجام می‌دادیم، جلسه‌ها 60 دقیقه‌ای بودند. این زمان مناسبی بود تا تحقیق را معرفی کنیم، مصاحبه‌ی کوتاهی داشته باشیم و چند عملیات مختلف را انجام بدهیم.
با شرکت‌کنندگان نوجوان، جلساتی 90 دقیقه‌ای داشتیم. این زمان طولانی‌تر به خاطر این است که عملیات‌ها پیچیده‌ترند، نوجوان‌ها پرحرف‌ترند و بیشتر ممکن است از دستگاه‌های مختلفی استفاده کنند (لپ‌تاپ، تبلت و موبایل).
9. با بچه‌های 6 تا 8 ساله جلسه‌هایی داشته باشید که در آنها با دوستشان گروهی دو نفره تشکیل می‌دهند.
آزمون کاربردپذیری با گروه‌های دو نفره برای بچه‌های 6 تا 8 سال کارآمد‌تر است. گروه‌های دو نفره با بچه‌های کمتر از 6 سال به این خوبی نتیجه نمی‌دهد، چون معمولاً این بچه‌ها از تماشای اینکه بچه‌ی دیگری با دستگاه کار کند حوصله‌شان سر می‌رود. از طرف دیگر، بچه‌هایی که بیشتر از 8 سال سن دارند به قدری راحت از یک دستگاه استفاده می‌کنند که به کس دیگری نیاز ندارند.
10. آزمایشگاهی طراحی کنید که برای بچه‌ها مناسب باشد.
همان طور که قبلاً گفته شد، ممکن است آزمایشگاه‌های کاربردپذیری برای بچه‌ها ترسناک باشد. محیط آزمون باید تا حد ممکن خوشایند باشد، اما حواس بچه‌ها را هم پرت نکند.
برای مثال، ممکن است برای شما که همه‌ی روز در محیط بسته‌ای هستید، پنجره‌ای بزرگ رو به خیابان جذاب باشد، اما این موجب حواس‌پرتی بچه‌ها می‌شود. یا اتاق دیگری را انتخاب کنید که پنجره نداشته باشد یا مطمئن شوید که شرکت‌کنندگان پشت به پنجره می‌نشینند (در عین حال مراقب باشید نور روی صفحه‌های نمایششان نیفتد.)
ملاحظات دیگری که در آزمایشگاه مناسب بچه‌ها باید در نظر داشته باشید شامل این موارد می‌شوند: دم دست دستمال داشته باشید تا بتوانند اگر لازم شد دماغشان را پاک کنند، صندلی‌های بدون چرخ داشته باشید تا این طرف و آن طرف نروند، و شاید بهتر باشد کوسن داشته باشید که زیر بچه‌ها بگذارید (اگر با کاربرانی کار می‌کنید که ممکن است نتوانند از روی صندلی‌شان به راحتی دستگاه را ببینند.)
تسهیلگری
یکی از سختی‌هایی که در آزمون کاربردپذیری کودکان با آن مواجه بودیم این بود که آنها را تشویق کنیم همان طور که عملیات‌ها را انجام می‌دهند، بلند بلند فکر کنند. بچه‌ها و نوجوانان از بزرگ‌سالان به مراتب کم‌حرف‌تر بودند، معمولاً چون خجالت می‌کشیدند. در تسهیلگری در رابطه با بچه‌ها، باید بیشتر تلاش کنید تا بتوانید اطلاعاتی را که لازم دارید به دست بیاورید. مثلاً، در تسهیلگری در رابطه با بچه‌ها و نوجوانان معمولاً باید –در مقایسه با آزمون کاربردپذیری بزرگ‌سالان- قدری دوستانه‌تر رفتار کنید و بیشتر از شرکت‌کنندگان تمجید کنید ولی به آنها جهت‌گیری ندهید.
11. مطمئن شوید که والدین رضایت‌نامه‌ها را امضا کرده‌اند.
برای کار کردن با بچه‌ها لازم است از والدینشان اجازه بگیرید؛ بچه‌ها نمی‌توانند خودشان رضایت‌نامه‌ها را امضا کنند. وقتی با نوجوانان بزرگ‌تر (16 تا 17 سال) کار می‌کردیم، خیلی وقت‌ها تنها سر جلسات حاضر می‌شدند. پیشاپیش رضایت‌نامه‌ها را آماده می‌کردیم تا والدین بتوانند از قبل آنها را کامل کنند. (دقت کنید که ممکن است شرکت‌کنندگان امضا را جعل کنند. ما در روند کارمان اول با والدین صحبت می‌کردیم و بعد با بچه‌ها.)
12. آمادگی این را داشته باشید که خواهر و برادران یا والدین شرکت‌کنندگان هم همراهشان بیایند.
معمولاً لازم است کسی بچه‌ها را به محل تحقیق برساند. در بسیاری از موارد، شرکت‌کنندگان با یکی از والدین و یکی از خواهر برادرهایشان می‌آیند. در این شرایط، باید بدانید شرکت‌کننده تنها کسی نیست که مضطرب است. اگر والدین قبلاً در هیچ تحقیقی شرکت نکرده باشند، ممکن است آنها هم درباره‌ی آزمون کاربردپذیری مضطرب باشند. به همین دلیل، ما به والدین پیشنهاد می‌دهیم بیرون آزمایشگاه کاربردپذیری منتظر شوند (بیرون فضایی شیشه‌ای یا بیرون اتاق)، یا در اتاق بنشینند (به ترتیب اولویت).
اگر والدین تصمیم گرفتند در اتاق منتظر شوند، جایی بنشینند که در دیدرس شرکت‌کننده نباشند و بهشان یادآوری کنید که بعد از شروع جلسه ساکت باشند تا حین تحقیق حواس شرکت‌کنندگان را پرت نکنند.
13. وقتی از کودکان می‌خواهید بلند بلند فکر کنند، محتاط باشید.
معمولاً اینکه از بچه‌ها بخواهید بلند بلند فکر کنند کار سختی است. برای بعضی از شرکت‌کنندگان، غیرعادی است. بعضی‌ها هم ممکن است بعد از چند دقیقه فراموش کنند که باید این کار را می‌کردند.
ما وقتی با بچه‌ها کار می‌کردیم، بهشان می‌گفتیم آنها متخصص‌اند و می‌خواهیم به ما یاد بدهند بچه‌ها چه طور از وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها استفاده می‌کنند و نظرشان درباره‌ی آنها چیست. این روش باعث می‌شد بیشتر بچه‌ها نظرشان را با ما در میان بگذارند، اما باز هم میزان اثرگذاری آن در بچه‌های مختلف متفاوت بود.
وقتی با بچه‌ها تحقیق می‌کردیم، از آنها خواستیم متنی را که در واقع فکر‌های کسی بود با صدای بلند بخوانند. این متن جایگزین ویدئوی آموزشی است. خواندن متن باعث می‌شد نوجوانان برای مطالعه‌ی اصلی آماده شوند و متوجه شوند از آنها می‌خواهیم چه کار کنند. با اینکه این روش به صورت کلی موفق بود، باز هم بعضی از شرکت‌کنندگان از بقیه ساکت‌تر بودند و لازم بود هر چند وقت یک بار بهشان یاداوری کنیم تا بلند فکر کنند.
14. با دقت لباستان را انتخاب کنید.
کت‌وشلوار، لباس آزمایشگاه، یا هر لباس رئیس‌مآبانه‌ای ممکن است باعث شود شرکت‌کنندگان جوان راحت نباشند و تمایلی نداشته باشند چیزی را با شما در میان بگذارند. لباسی غیررسمی اما حرفه‌ای بپوشید. برای مثال، شلوار جین خوب و ژاکت یا پیراهن یا بلوز ممکن است مناسب باشد.
15. رفتاری دوستانه داشته باشید و با شرکت‌کنندگان ارتباط برقرار کنید، اما بی‌طرف باقی بمانید.
تسهیل‌گران وقتی با بچه‌ها کاربردپذیری را آزمایش می‌کنند نباید خیلی رئیس‌مآبانه به نظر برسند. این امر ممکن است باعث شود بچه‌ها راحت نباشند و درباره‌ی اینکه افکار و احساساتشان را با شما در میان بگذارند مردد شوند. علاوه بر اینکه با بچه‌ها صمیمی و دوستانه هستید، به کاربران یادآوری کنید که کسی از آنها امتحان نمی‌گیرد و هیچ جواب درست و غلطی وجود ندارد.
مثلاً، بچه‌های کوچک (زیر 5 سال) از تکنیک «بی‌اعتنایی» گیج می‌شوند اما این تکنیک برای بزرگ‌سالان مناسب است. اگر بچه‌ها احساس کنند تسهیل‌گر حواسش به کاری که انجام می‌دهند نیست، ساکت‌تر می‌شوند و کمتر مشارکت می‌کنند.
برای اینکه آزمون کاربردپذیری با بچه‌ها کارآمد باشد باید به همه‌ی واکنش‌هایتان دقت کنید و سعی کنید بی‌طرف باشند. تشویق‌های معمول باعث می‌شوند بچه‌ها اعتمادبه‌نفس بیشتری داشته باشند و مایل باشند صحبت کنند، مثلاً: «خیلی خوب استفاده از اپلیکیشن را به من یاد می‌دهی.» یا «دیدن این چیزها واقعاً مفید است.»
16. با چیزهای ساده شروع کنید.
طبیعی است که شرکت‌کنندگان، صرف‌نظر از اینکه چند بار بهشان بگویید از آنها امتحان نمی‌گیرید، احساس کنند لازم است حتماً خوب عمل کنند. اگر کارتان را با چیز ساده‌ای آغاز کنید، به شما اعتماد می‌کنند.
ما در تحقیق‌هایی که با بچه‌ها انجام می‌دهیم، معمولاً اول از آنها می‌خواهیم درباره‌ی خودشان صحبت کنند، وب‌سایتی را که دوست دارند نشان بدهند یا درباره‌ی تجربه‌ی آنلاینشان صحبت کنند. وقتی ابتدا به انتخاب خودشان چیزهایی را با شما در میان می‌گذارند، آماده می‌شوند و راحت‌تر صحبت می‌کنند. وقتی راحت باشند، سراغ عملیات‌های ساده‌ای می‌رویم که برای سنشان مناسب است.
جمع‌بندی
در آزمون کاربردپذیری با بچه‌ها، باید ملاحظات ویژه‌ای را مد نظر داشته باشیم تا مطمئن شویم نتایج تأثیرگذاری به دست می‌آوریم. ابتدا شرکت‌کنندگانی را بر اساس میزان بلوغ و علایقشان انتخاب کنید تا به نتایج مرتبطی برسید. با دقت پاداش‌هایی را انتخاب کنید که برای شرکت‌کنندگان کودک و نوجوانتان جالب باشند. عملیات‌های متعددی را آماده کنید که برای سنشان مناسب باشند. آزمایشگاهی طراحی کنید که برای بچه‌ها مناسب باشد و آمادگی این را داشته باشید که والدین یا خواهر و برادرهایشان در اتاق بمانند. نهایتاً، در روز تحقیق لباسی غیررسمی بپوشید و خودتان را شخصی دوستانه اما حرفه‌ای نشان بدهید.
این نوشته ترجمه‌ای است از مقاله‌ی Usability Testing with Minors: 16 Tips
